Als aanbieder van binnenklimaatmonitoring zien we dat er op dit moment veel discussie ontstaat over hoe de verspreiding van COVID-19 in gebouwen kan worden beperkt. De discussies in de wetenschap, politiek en in de praktijk gaan doorgaans niet over hetzelfde en hebben ook een ander doel. In deze blogpost geven we onze praktische benadering voor het kwantificeren en verbeteren van het binnenklimaat in strijd tegen de verspreiding van COVID-19.
Onze aanpak is mede tot stand gekomen door het raadplegen van wetenschappelijke inzichten maar heeft niet als doel daar inhoudelijk aan bij te dragen of iets aan toe te voegen. Het doel van onze aanpak is praktisch en laagdrempelig invulling geven aan de bestrijding van COVID-19, met methodes die door wetenschappelijke inzichten worden ondersteund.
Omdat wij inmiddels honderden klimaatsensoren in verschillende type gebouwen hebben geplaatst, weten we dat het binnenklimaat in meer dan de helft van alle gebouwen te wensen over laat. Ook in relatief nieuwe gebouwen met goede ventilatiesystemen. Onze ervaring leert dat daar vaak iets aan te doen is door een aantal eenvoudige maatregelen.
Een hoge CO₂ waarde wordt gezien als aanwijzing voor de mogelijke ophoping van allerlei andere schadelijke organisme en stoffen en dat is ten tijde van COVID-19 onwenselijk.
CO₂ vertelt niet het hele verhaal maar is wel de meest praktische en (kosten)efficiënte manier om iets te kunnen zeggen over de kwaliteit van het binnenklimaat. Ons advies is daarom om actief (en real-time) CO₂ te meten om te kunnen bepalen of de huidige ventilatie in gebouwen voldoet. Hoe beter de ventilatie hoe korter verontreinigingen in de lucht blijven hangen. Met andere woorden: de CO₂ in een ruimte is een prima eerste indicatie voor de werking van de ventilatie. Op basis van die inventarisatie kunnen gericht stappen worden ondernomen om de ventilatie te verbeteren of nader onderzoek te doen naar andere vormen van verontreiniging in de lucht.
De binnenlucht in gebouwen wordt continu vervuild met o.a. chemische dampen uit meubels, stof uit tapijten, ozon uit printers en CO₂ uit onze adem. Luchtverversing is dé methode om binnenlucht te ontdoen van vervuiling. Dat is niets nieuws, juist daarom hebben we ventilatiesystemen. Bij goede ventilatie wordt de lucht in een ruimte voldoende snel vervangen door verse lucht, dat wil zeggen, lucht van buiten.
In de praktijk gebruiken we doorgaans CO₂ als indicator voor de kwaliteit van het binnenklimaat. In scholen en kinderdagverblijven is dit de meest gebruikte parameter (Gezondheidsraad, 2010) maar ook in kantoorgebouwen zien we veel CO₂ gestuurde installaties. We weten echter dat CO₂ niet zoveel zegt over andere vormen van verontreiniging zoals vluchtige organische stoffen, schimmels, allergenen of ziektekiemen. Het kan zijn dat de CO₂ goed is maar andere vormen van verontreiniging klachten veroorzaken.
In wetenschappelijke publicaties en richtlijnen zien we dat CO₂ als indicator wordt gebruikt voor de mate van ventilatie. Hieruit komt naar voren dat CO₂ concentraties alleen een goede indicator zijn voor het ventilatievolume in geval van intensief gebruik van de ruimte (Jongeneel, Balen, Koudijs, Staatsen, & Houweling, 2009). Wanneer de CO₂ concentratie hoog is, is dit een aanwijzing dat allerlei stoffen zich kunnen ophopen in het binnenmilieu. CO₂ op zichzelf zorgt pas bij zeer hoge concentraties voor negatieve gezondheidseffecten.
Daarnaast weten we dat hoe beter de ventilatie is, hoe korter andere verontreinigingen in de ruimte blijven hangen (RIVM, 2020).
CO₂ is niet de enige belangrijke parameter voor een gezond binnenmilieu maar wel een goede eerste indicatie voor mogelijke andere vormen van verontreiniging. Een goed geventileerd gebouw vermindert de kans op verspreiding van COVID-19.
Wij hebben jarenlange ervaring met het per ruimte meten van de luchtkwaliteit in kantoren, scholen en kinderdagverblijven. Daaruit blijkt dat het met de ventilatie niet altijd goed is gesteld. Soms komt dit door een verouderd ventilatiesysteem, soms doordat het slecht is afgesteld en soms omdat de (kantoor)indeling veranderd is. De meeste overschrijdingen van CO₂ zien we tijdens vergaderingen en soms structureel bij normaal gebruik. Vaak betreft dit oudere gebouwen, maar veelvuldig gaat het ook bij nieuw opgeleverde panden mis.
Onderstaand zien we daar een voorbeeld van. Na oplevering was men vergeten de ventilatie aan de schakelen. De bovenstaande grafiek laat de CO₂ waarde zien zonder ventilatie. In de tweede grafiek zien we het effect van het aanzetten van de ventilatie. Deze situatie komt vaker voor dan je zou denken. Zonder CO₂ monitoring zou men daar wellicht veel later achter gekomen zijn.
Om invulling te geven aan de uitdagingen rondom goed ventileren hebben we een stappenplan bedacht. Het doel van deze stappen is enerzijds om te valideren hoe het met de ventilatie gesteld is en anderzijds gericht om het binnenklimaat te verbeteren.
Het stappenplan begint bij het meten van CO₂.
Heeft u een probleem? Waar? En wanneer?
Naast het meten van CO₂ zijn er een aantal praktische zaken waar men ongeacht het huidige binnenklimaat mee aan de slag kan. De REHVA (The Federation of European Heating, Ventilation and Air Conditioning associations) heeft een praktische en wetenschappenlijk onderbouwde richtlijn opgesteld.
Enkele belangrijke punten uit die richtlijn:
In veel gevallen moet je roeien met de riemen die je hebt. Er zijn echter verschillende praktische en organisatorische maatregelen die bijdragen aan een goed binnenklimaat. Hierbij ligt vaak de focus op de harde (technische) kant terwijl gedrag van gebruikers ook invloed heeft. Zo zien we bijvoorbeeld dat minimaal 50% van alle ventilatieroosters dicht staan en gebruikers geen idee hebben dat ventilatie bijvoorbeeld handmatig te schakelen is. Wat werkt is een ventilatieprotocol waarbij de gebruikers op de hoogte woorden gesteld van de mogelijke maatregelen en werking van de ventilatiesystemen.
Blijft het binnenklimaat slecht dan is er aanleiding om nader onderzoek te doen naar structurele aanpassingen aan de gebouwinstallaties.
Met honderden sensoren en een kleine 100 gebouwen in onze portfolio hebben we bij Klictix ruimschoot ervaring met binnenklimaatmonitoring. We staan onze klanten bij met monitoring en advies en werken samen met ervaren installatieadviseurs. We helpen u graag het binnenklimaat van uw gebouwen in kaart te brengen en te verbeteren, in strijd tegen COVID-19.
